Dit staat in de EU-strategie voor hernieuwbare energie op zee die de Europese Commissie donderdag bekend heeft gemaakt. De enorme investering in offshore windenergie, een die groter is dan ooit, is een cruciaal onderdeel van de Europese Green Deal, het masterplan om de Europese economieën klimaatneutraal te maken in 2050.

Volgens EU-vicevoorzitter Frans Timmermans mikt de EU op een windenergiecapaciteit op zee van 60 gigawatt in 2030 en 300 gigawatt in 2050. De huidige capaciteit is 12 gigawatt, waarmee de EU nu al 42 procent van alle offshore windenergie ter wereld produceert. Aanvullend streeft de EU ook naar 40 gigawatt aan andere vormen van hernieuwbare energie op zee, zoals drijvende wind- en zonneparken en golfslag- en getijdencentrales.

De plannen van de Commissie, die nog aan de lidstaten en aan het Europees parlement moeten worden voorgelegd, zullen voor een deel gefinancierd worden uit het Europese coronaherstelfonds van 750 miljard euro, waarvan ruim eenderde voor groene doelen is bestemd. Dit maakte het publicatietijdstip van de plannen nogal saillant, luttele uren slechts voor de virtuele top donderdag over de EU-meerjarenbegroting. Hongarije, Polen en Slovenië dreigen besluitvorming over die begroting (en daarmee het herstelfonds) te blokkeren omdat zij zich verzetten tegen de koppeling van de Brusselse miljarden aan de naleving van de rechtsstaat.

Duurzame banen

De windparken moeten komende decennia overal in de Europese wateren verrijzen, van de Noordzee en de Oostzee tot de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Het plan bouwt voort op de voorsprong van Europese bedrijven in windtechnologie en zal, hoopt de Commissie, veel nieuwe duurzame banen opleveren. Daarbij zullen de belangen van de natuur en de visserij worden bewaakt.

‘Met onze uitgestrekte zeeën en ons industrieel leiderschap heeft de EU alles wat nodig is om de uitdaging aan te gaan’, aldus Timmermans, portefeuillehouder Green Deal. ‘Nu al is hernieuwbare energie op zee een waar Europees succesverhaal. Wij gaan eraan werken om het tot een nog veel grotere kans te maken voor schone energie, hoogwaardige banen, duurzame groei en internationale concurrentiekracht.’

Het moment is goed, volgens Timmermans, want de opwekking van windenergie op zee is inmiddels goedkoper dan opwekking van fossiele energie uit kolen, olie en gas. De aanleg van de windparken vergt wel enorme investeringen, zo’n 800 miljard euro tot 2050, een forse inspanning aangezien de bestaande plannen van EU-lidstaten slechts voorzien in 90 gigawatt aan offshore windparken in 2050. Het plan vergt ook uitbreiding van productiecapaciteit en havenfaciliteiten en het opleiden van voldoende ingenieurs en monteurs.

Europese samenwerking

Volgens Europese energiebedrijven, die windparken nu veelal aanleggen zonder subsidie, is het cruciaal dat investeerders vooraf garanties krijgen over prijzen en afname van de stroom. Ook zullen vergunningsprocedures versoepeld moeten worden. Lidstaten zullen daarnaast meer moeten samenwerken bij het opzetten en bouwen van de windparken en het koppelen van hun elektriciteitsnetwerken. Dat kan in het kader van de Nationale Maritieme Ruimtelijke Plannen die EU-kuststaten in maart komend jaar in Brussel moeten inleveren.

Europese milieu-organisaties (verenigd in het European Environmental Bureau EEB) verwelkomen het windparkenplan als een wezenlijke bijdrage aan het Europese klimaatbeleid. Wel pleiten ze voor aanvullende maatregelen om te voorkomen dat de parken schadelijk uitpakken voor de natuur.

De aanleg en exploitatie van windturbines brengt verstoring van mariene habitats met zich mee, met name door lawaai en trillingen die schadelijk zijn voor migrerende en foeragerende zeezoogdieren, vissen en vogels. Het benodigde ruimtebeslag kan bovendien op gespannen voet staan met het voornemen van de EU in het kader van het biodiversiteitsbeleid 30 procent van de zeeën rond Europa bescherming te geven.