Slagschaduw en schadelijk gas: vier problemen met windmolens

Elsevier Weekblad : Ilse Brandemann, 9 dec 2019

Het Friese dorp Jorwerd werd afgelopen weekeinde opgeschrikt door een windmolen die dwars over de weg viel. Het gevaarte van 32 meter stond op een boerenerf en volgens Omroep Fryslân waaide de windmolen om door de kracht van de wind. De boerderij werd niet geraakt. Naast de verkeershinder die het ongeluk veroorzaakte, rijst de vraag hoe een windmolen kan omvallen tijdens een zware windvlaag. Windmolens worden niet overal enthousiast onthaald. Vier bezwaren tegen windmolens.

lees hier verder:

 

Kans mestfabriek Groenlo kleiner : rechtbank vernietigt derde vergunning

Gelderlander, Sjoerd van der Werf,  15 nov 2019

GROENLO/ARNHEM – De mestvergister in Groenlo is opnieuw op een nee van de rechtbank in Arnhem gestuit. De rechter vindt de onderbouwing voor de Wet natuurbescherming onvoldoende en vernietigt daarom de vergunning, die de provincie Gelderland vorig jaar heeft afgegeven.

De afwijzing door de rechtbank volgt op een eerder ‘nee’: in juni oordeelde de rechter dat door provincie Gelderland en Waterschap Rijn & IJssel onvoldoende duidelijk was gemaakt waarom er geen milieueffectrapportage (MER) was. Ook was door hen onvoldoende gemotiveerd wat de gevolgen waren van het lozen van afvalwater en de uitstoot van stikstof. Daarom werden de omgevingsvergunning en waterwetvergunning vernietigd.

lees verder

Windmolen lekt extreem schadelijk gas

Telegraaf, National Windwatcher, 29 okt 2019, Edwin van der Schoot

Windmolens en schakelstations bevatten een extreem zwaar en schadelijk broeikasgas als isolatiemateriaal. Jaarlijks lekken alleen al in ons land honderden kilo’s van dit zwavelhexafluoride de atmosfeer in.

De Nederlandse netwerkbedrijven en drie van de grootste internationale bouwers van transmissie-apparatuur, ABB, Siemens en General Electric, bevestigen het gebruik van het broeikasgas.

Zwavelhexafluoride, kortweg SF6, wordt al sinds de jaren zestig gebruikt om schakelstations in het elektriciteitsnetwerk te isoleren, zoals het trafohuisje om de hoek, maar vooral bij midden- en hoogspanningsstations. Ook in het binnenste van windmolens wordt het gas vaak gebruikt. Het gebruik van SF6 verkleint namelijk het risico op kortsluiting.

Jaarlijks lekken echter alleen al in ons land honderden kilo’s de atmosfeer in. Een SF6-molecuul is heeft 23.000 maal zo’n groot broeikaseffect als een CO₂-molecuul en blijft duizenden jaren actief. De Britse omroep BBC betitelde SF6 in september dan ook als het ’dirty little secret’ van duurzame energie, nadat twee Britse universiteiten alarmerende publicaties hadden geschreven over een stijging van het gebruik en de lekkage van SF6 wereldwijd.

© ANP

lees hele artikel

Windmolenoproer 2: We doen toch niets wat niet mag?

De Groene Amsterdammer : 23 oktober 2019, Marco Visscher

Het windmolenoproer 2:

Het broeit in de Drentse Veenkoloniën. Deze zomer begon er de bouw van een enorm windmolenpark, na jaren van verzet. In een drieluik peilt De Groene Amsterdammer de stemming. Vorige week waren de omwonenden aan het woord. In deel 2: het verhaal van de windboeren.

lees verder

Beierse methode : molens verderop

Stichting Jas, 25 okt 2019:

Arts bepleit Beierse afstandsregels windparken:

Om gezondheidsklachten te voorkomen moet Nederland de Beierse afstandsregels tot woonkernen overnemen: minimaal tien maal de tiphoogte

Voor een windmolen van 200 meter geldt dan: minimaal twee kilometer afstand tot de dichtstbijzijnde stad of dorp. Die oproep van de Flevolandse huisarts Paul Kemps vindt weerklank bij verschillende groepen bezorgde burgers die zich verspreid over het land verzetten tegen plaatsing van nabije molens.

„Duitsland is een gidsland wat betreft windenergie”, zegt Kemps, die zelf bezorgd is over meerdere windparken met molens tot 240 meter in zijn provincie. „Die regels in Beieren zijn er niet voor niets. Ook wij moeten dit nu regelen, want als de molens er straks staan, zitten we er tientallen jaren aan vast.”

lees gehele artikel

Zonneparken gunstig voor biodiversiteit?

 

Brief van de Dag, Volkskrant 23 okt 2019

Wat een semiwetenschappelijke onzin om zonneparken als gunstig voor de biodiversiteit te bestempelen. Kletskoek, waarmee de aanleg van een industriële energie-installatie (want dat is het) wordt gerechtvaardigd in een fraai landelijke gebied of zoals in Renkum in een Natura 2000-gebied. Zijn al die gemeenten, provincies en het Rijk ziende blind door hier in te trappen? Als je zeldzame plantjes zaait, mag je overal meer biodiversiteit verwachten. Daarmee hebben zonnepanelen op het land niets te maken. Sterker nog, ze verhinderen optimale groei zoals die in een open veld plaatsvindt. Zaai overal akkers in en de biodiversiteit bloeit op.

Laten we ophouden het drogargument van meer biodiversiteit te gebruiken om landelijk gebied te ontsieren. Het gaat initiatiefnemers van zo’n energie-installatie niet om de biodiversiteit, maar om geld te slaan uit een perverse subsidieregeling. Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te zien hoeveel er wordt verdiend. Zeker vijfduizend euro per hectare per jaar, 25 jaar lang, als vergoeding om panelen op land te plaatsen. Daar kan geen enkele teelt tegenop. Na de subsidies op hybride Porsches zijn het nu subsidies op zonne-energie in de serie geldsmijterij. Wordt er iemand wakker?

lees verder:

Zonneparkenkletskoek

 

Meer aandacht voor gezondheidrisico’s klimaatplannen

Volkskrant, Anneke Stoffelen, 23 okt 2019

Bij het uitvoeren van klimaatplannen moet meer rekening worden gehouden met de effecten van die maatregelen op de volksgezondheid, betogen de gemeentelijke gezondheidsdiensten (ggd’s) in een brief aan minister Wiebes van Klimaat.

Het in juni bereikte Klimaatakkoord, waaraan zowel de overheid als vele bedrijven en maatschappelijke organisaties zich hebben gecommitteerd, telt 232 pagina’s. Het woord gezondheid valt daarin slechts twee keer.

Dat moet anders, vinden de ggd’s. Zij bevelen aan bij alle veranderingen ook het effect op de gezondheid mee te wegen. ‘Veel maatregelen die goed zijn voor ons klimaat, dragen ook bij aan de gezondheid’, schrijven de ggd’s. ‘Zo zullen de meeste maatregelen op het gebied van mobiliteit die bijdragen aan minder CO2-uitstoot, ook gunstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Bij woningverbetering kunnen de klimaatmaatregelen aangegrepen worden om ook meteen te werken aan een gezonder binnenmilieu.’

Aan de andere kant zijn er ook negatieve gezondheidsgevolgen te verwachten van bijvoorbeeld biomassacentrales, windmolens en warmtepompen, waarschuwen de ggd’s. Hoe groot zijn die effecten?

Geluidsoverlast

Aan de ene kant kunnen de klimaatplannen leiden tot minder geluidsoverlast – als we meer elektrisch gaan rijden en de maximumsnelheid op snelwegen wordt verlaagd. Tegelijkertijd zullen er nieuwe bronnen van geluidsoverlast ontstaan, zoals windmolenparken en warmtepompen. Wat is het gezondheidsgevolg daarvan?

‘Die effecten merk je pas op de lange termijn’, zegt Tjeerd Andringa, onderzoeker auditieve cognitie aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Ergernis over geluid leidt tot verhoogde adrenaline en stress. Hoe meer stress we ervaren, hoe slechter ons immuunsysteem functioneert waardoor je vatbaarder bent voor ziektes. Dat leidt vervolgens tot vervroegd overlijden.’

Doordat de gevolgen niet op korte termijn waarneembaar zijn, heeft de aanpak van geluidsoverlast nog te weinig urgentie, stelt Andringa. ‘Je valt niet dood neer na het horen van een geluid. Dat is in die zin jammer, want dan zou er beter tegen worden opgetreden.’

Hoe ernstig is de geluidsoverlast van brommende warmtepompen? De Nederlandse Stichting Geluidshinder zegt jaarlijks enkele tientallen klachten te krijgen. ‘Het is deels een probleem dat in de toekomst wel wordt opgelost, doordat die apparaten steeds stiller worden’, zegt Andringa. Bovendien wordt volgend jaar het nieuwe Bouwbesluit van kracht, waarin is opgenomen dat het deel van de warmtepomp dat buitenshuis hangt, niet meer dan 40 decibel geluid mag produceren voor de buren.

Over de context van het geluid hoeveel overlast en gezondheidsklachten we ervaren, zegt Andringa. ‘Een relatief stille warmtepomp kan in een stille omgeving nog steeds overlast opleveren, terwijl die op een andere plek misschien niet boven het andere omgevingsgeluid uitkomt. Het maakt bovendien heel wat uit of het gebrom afkomstig is van de warmtepomp van die leuke buurman die vantevoren met jou heeft overlegd waar hij het apparaat ophangt, dan wanneer het een vervelend iemand is die altijd zijn eigen gang gaat.’

In de hersenen werkt het volgens Andringa zo dat een geluid waaraan we een negatieve emotie koppelen ‘met voorrang’ wordt aangeboden in het brein, waardoor het steeds moeilijker te negeren valt.

In het voorbeeld van geluidsoverlast door windmolens werkt het net zo. Andringa: ‘Ben je mede-eigenaar van een windmolen, dan denk je waarschijnlijk bij ieder zwiepgeluid: 10 eurocent, 10 eurocent. Terwijl ik waarschijnlijk veel sneller geluidsoverlast ervaar wanneer die windmolen staat op het terrein van die klootzak van een buurman tegen wie ik een rechtszaak heb lopen.’

Fijnstof

Het verstoken van biomassa om energie op te wekken, levert verhoogde concentratie van fijnstof op – het is nu eenmaal een verbrandingsproces. Hoezeer de fijnstof toeneemt, hangt af van de wijze waarop die centrales worden ingericht. ‘Voor grote centrales zijn er al strenge eisen aan bijvoorbeeld het rookfilter en de nabehandeling van de uitstoot, zodat er minder fijnstof wordt verspreid’, zegt Guus Velders, onderzoeker luchtkwaliteit en klimaatverandering bij het RIVM. ‘Bovendien kun je door hoge schoorstenen zorgen dat de fijnstof als een deken over een groter gebied wordt verdeeld, waardoor de lokale concentratie fijnstof relatief meevalt. Bij kleinere dichter op woonwijken staande centrales is dat veel moeilijker te reguleren. Laat staan als het gaat om een houtkachel bij mensen thuis.’

Omdat nog weinig duidelijk is over hoe biomassa precies zal worden ingezet en welke voorwaarden eraan worden gesteld, is het onmogelijk om uitspraken te doen over de concrete gevolgen ervan voor de luchtkwaliteit, zegt Velders. In het algemeen kan een verhoogde concentratie fijnstof – nu vooral veroorzaakt door verkeer – leiden tot luchtwegklachten en een hogere ziektelast bij patiënten met astma en bronchitis. Ook bevordert fijnstof hart- en vaatziekten. ‘In de literatuur wordt ook wel effect gezien op de ontwikkeling van kinderen’, zegt Velders.

Velders vindt het een goede zaak dat de ggd nu aandacht vraagt voor het gezondheidsaspect van klimaatbeleid. ‘De focus lag tot nog toe vooral op de te bereiken CO2-reductie, en dat is ook wel logisch. Terwijl elke verandering ook onbedoelde bijeffecten kan hebben, voor de gezondheid en ook wat betreft veiligheid. Het is goed om die mee te wegen in de besluitvorming.’

Het Nederlandse Klimaatakkoord leunt stevig op biomassa om de CO2-doelstellingen te halen. Maar het gebruik van natuurlijke grondstoffen is niet automatisch milieuvriendelijk. Hoe zetten we het verantwoord in?

Bart van den Heuvel (41) uit Utrecht woont tegenover een biowarmtecentrale

‘We hebben destijds geprotesteerd, maar de biowarmtecentrale is er begin dit jaar toch gekomen. De gemeente heeft te weinig gedaan om écht duurzame alternatieven te vinden. Nu zitten we met zo’n vieze centrale. Behalve de centrale ligt de wijk ook naast de A2, waar weer fijnstof vandaan komt. Het ligt er net aan hoe de wind staat. De centrale ligt een paar honderd meter verderop en de schoorsteen is hoog: je hebt meer overlast van een buurman met een houtkachel. Directe overlast ervaren we dus niet, maar het uitzicht is niet fraai. Bovendien, wanneer je naar de milieurapporten kijkt, stoot zo’n centrale wel van alles uit wat niet goed is voor mensen. Stikstofoxides bijvoorbeeld. Nu merk ik er niet zoveel van, maar over tien jaar misschien wel.’ (Arnout le Clercq)

Edwin van Stam (54) uit Anna Paulowna woont naast een windmolen

‘Sinds 2011 staat er een windturbine vlak bij mijn huis. De windmolen staat op 240 meter, dat kon destijds nog. Tegenwoordig mag het niet dichterbij dan 600 meter. Ik heb klachten ingediend bij de gemeente, de provincie en de ggd in Hoorn. Ik zit midden in de polder, er zijn weinig andere geluiden. Je hoort dus de hele tijd dat monotone ‘woesj… woesj… woesj’. Je leefgenot wordt afgepakt. Je hoort het als je thuiskomt, als je buiten wilt zitten moet je plekjes achter de schuur zoeken om er geen last van te hebben. Het is slecht voor je gezondheid. Noemen we dat duurzaam? Je voelt je machteloos. En er gaat geen windturbine weg.’ (Arnout le Clercq)

Frans Michielsen (70) uit Ammerzoden heeft last van de warmtepomp van zijn buren

‘Vierentwintig uur per dag is er geluid en getril in mijn woning door een warmtepomp op vijf meter van het raam. Ik word er ’s nachts wakker van, dus ik moet slapen met het raam dicht. En er zijn gezondheidsrisico’s: dat geluid dringt het lichaam binnen, zeggen deskundigen. Mijn vrouw hoort zelfs niets meer aan één kant. We wonen hier al 28 jaar, en onze buren twintig. Ik heb altijd goed contact met hen gehad, tot zij drie jaar geleden die pomp plaatsten. Zelfs via de bemiddelaar van de gemeente krijgen we geen gehoor. Nu is het wachten tot het weer koud wordt: als de pomp weer continu aan staat, komt de gemeente een geluidsmeting doen. En dan maar hopen dat er wel maatregelen worden genomen.’ (Jan Tourkov)